راه‌هایی برای فرار از گرما



در صورت قرار گرفتن فرد در محیط گرم، سیستم تنظیم درجه حرارت بدن از کار می‌افتد. تولید گرما در بدن به علت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارت ایجاد شده باعث بروز گرمازدگی می‌شود. این وضعیت در محیط‌های گرم و مرطوب و با انجام فعالیت‌های بدنی شدید تشدید می‌شود.
با افزایش درجه حرارت بدن، تعریق بیشتر شده و متعاقب آن جریان خون به سمت نواحی سطحی بدن (پوست) افزایش می‌یابد. با افزایش میزان درجه حرارت محیء درجه حرارت مرکزی بدن هم افزایش می‌یابد. از عوارض تعریق شدید، از دست دادن مقادیر فراوان آب بدن به همراه املاح است.

نشانه‌های گرمازدگی چیست؟
افزایش دمای مرکزی بدن، افزایش تعداد تنفس، حالت گیجی و در نهایت عدم هوشیاری از علائم شایع گرمازدگی هستند.
در گرمازدگی، پوست برافروخته و حتی بی‌رنگ و رنگ پریده و گاهی تیره می‌شود و سردرد و در موارد شدیدتر گرفتگی و درد شدید عضلات، اختلال در ذهن و تکلم، پرخاشگری، خواب آلودگی، گیجی، کاهش و سستی عکس‌العمل تشنج و در بدترین شرایء کما و مرگ بروز می‌کند.

از سوی دیگر، علائمی مانند پوست خشک و داغ، تهوع یا استفراغ، سنکوپ، تشنج، اختلال ضربان قلب، افت فشار خون (به دلیل کم آبی بدن و اتساع عروق محیطی)، نبض ضعیف، هذیان، کاهش حجم ادرار و در موارد پیشرفته عدم هوشیاری دیده می شود که در صورت عدم رسیدگی به بیمار می‌تواند کشنده باشد.

به فرد گرمازده چه کمکی کنیم؟
در نخستین اقدام برای کمک به فرد گرمازده، باید سریعاً وی را از محیط گرم خارج کرد و در وضعیت پشت خواباند. سپس با پارچه‌ای مرطوب یا کیسه یخ، گرم‌ترین نواحی (چین‌های بدن) نظیر گردن، کشاله ران، زیر بغل و پشت زانو را خنک نگه داشت.

غلظت خون فرد گرمازده افزایش می‌یابد؛ بنابراین خون‌رسانی به قلب و مغز دچار اختلال می‌شود. در این شرایط بالا نگه داشتن پاها توصیه می‌شود.
چنانچه فرد گرمازده هوشیار است، می‌توان مایعات خنک را به وی خوراند و برای جبران نمک از دست رفته، یک قاشق چای‌خوری نمک به یک لیتر آب (معادل 4 لیوان) اضافه کرد و در صورت امکان به این محلول اندکی مواد شیرین افزود.
در صورت عدم توانایی نوشیدن مایعات توسط فرد گرمازده انتقال وی به یک مرکز درمانی الزامی است. برای افراد گرمازده استراحت 24 ساعته توصیه می‌شود.


در هوای گرم چی بپوشیم، چی بخوریم و چطور ورزش کنیم؟
پوشیدن لباس‌های گشاد نخی و پنبه‌ای نازک و با رنگ روشن که امکان تبادل هوا در آنها وجود دارد، توصیه می شود. بدین ترتیب با تبخیر مناسب عرق از سطح پوست و خنک نگه داشتن بدن، از بروز گرمازدگی جلوگیری می‌شود.

در هوای گرم از خوردن غذای چرب و سنگین خودداری شود.
افرادی که ناچار به انجام فعالیت‌های ورزشی در هوای گرم هستند، باید برای سازگاری بدن از نرمش‌های سبک آغاز کنند و فعالیت‌های ورزشی سنگین را به ابتدای صبح و یا انتهای عصر موکول کنند.

توصیه‌های کارشناسان را جدی بگیرید
کارشناسان بهداشتی توصیه‌هایی را برای آسیب ندیدن از گرمای هوا بیان کرده‌اند. مهم‌ترین این توصیه‌ها و نکات برای عبور سالم از این فصل داغ، به قرار زیر است:‌

* منتظر تشنگی نباشید. به یاد داشته باشید انسان زمانی احساس تشنگی می‌کند که آب بدنش کم شده باشد.

* از پوشیدن لباس زیاد به خصوص لباس تنگ، و از انجام ورزش شدید در هوای گرم و پر رطوبت خودداری کنید.
تا حد امکان سعی کنید بین ساعات 10 صبح تا 5 بعد از ظهر بیرون نروید و در مکان‌های سرپوشیده به سر ببرید و فعالیت‌های بدنی شدید را به ساعات ابتدای صبح و عصر محدود کنید.

* در هوای گرم تابستان از مایعات و آب میوه زیاد استفاده کنید و از مصرف قهوه، چای و انواع نوشابه خودداری کنید، زیرا این مواد باعث دفع بیشتر آب بدن می‌شوند.

* استفاده از سبزی‌ها و میوه‌ها را در تابستان به جای غذاهای پرچرب و دیر هضم یا دارای پروتئین بالا در برنامه غذایی خود قرار دهید. مصرف میوه‌ها و سبزی‌های سرشار از پتاسیم کمک می‌کند تا بدنتان خودش را با گرما تطبیق دهد.

* حتی الامکان از کلاه و یا چتر در زیر نور آفتاب استفاده کنید.

* با نوشیدن خاکشیر خنک با شربت آب‌لیمو خود را در قبال گرمازدگی محافظت کنید، زیرا خاکشیر دارای ماده‌ای ضد میکروبی است که در هوای سرد، پایدار و فعال می‌شود. خاکشیر باید به شکل یخ زده یا همراه با خرده یخ مصرف شود، در غیر این صورت اسهال آور است.

* با توجه به گرمی و آلودگی هوا، مصرف آب‌لیمو نیز به دلیل داشتن ویتامین C که خاصیت ضدعفونی کننده دارد، توصیه می‌شود و بهتر است هر دو روز یک بار یک عدد لیمو با آب مصرف کنید.

* بیمار گرمازده‌ای که دچار درد و گرفتگی عضلانی است، پوستش خنک و مرطوب است و فشار خونش پایین می‌آید. درمان وی ماساژ نیست، بلکه دادن آب و نمک به وی مهم است، چرا که گرفتگی عضلانی بیشتر در عضلات بازو، ران و شکم به خاطر خروج بیش از حد نمک در حین تعریق شدید یا کاهش جذب نمک به وجود می‌آید.

* شخص گرمازده را به یک اتاق خنک ببرید، وی را وادار کنید تا دراز بکشد، پاهایش را بالا و سرش را پایین بیاورد تا جریان خون کافی به مغزش برسد. به بیمار هر 15 دقیقه یک بار در چهار نوبت نصف لیوان آب و نمک بدهید و اگر بیمار استفراغ کرد، سریع وی را به بیمارستان برسانید تا سرم تجویز شود.

* مردان بیش از زنان مستعد ابتلای به گرمازدگی هستند. علت این امر عرق کردن بیشتر مردان و همچنین از دست دادن سریع‌تر آب بدن است.

* افراد مستعد گرمازدگی یعنی افراد چاق، کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و دیابتی، فشار خونی ها، مبتلایان به نارسایی کلیه و برخی بیماری‌های پوستی که با اختلالات غدد عروقی مواجهند و افرادی با سابقه مصرف داروهای ضد افسردگی، پارکینسون و پرفشاری خون، سعی کنند در ساعات اوج گرما (ساعت 10 صبح تا 5 بعد از ظهر) از منزل خارج نشوند.